Rouw, het bewijs van liefhebben

Vandaag, 23 maart 2017, is het een bijzondere dag. Terwijl ik dit aan het schrijven ben is de lucht strak blauw. Een stralende zon. Prachtige bloesems aan de bomen. Kleine groene frisse blaadjes. Fluitende vogels. Het is voorjaar. Nieuw leven is overal zichtbaar. Een dag met een gouden randje. En toch, voor mij ook een dag met een zwart randje. Vandaag is het herdenkingsdag. De dag waarop mijn vader, nu twee jaar geleden, is overleden.

Vijf weken na zijn overlijden schreef ik daarover een blog. Voor mij was het helpend om die blog te schrijven. Een wijze van uiten. Ik nam mij toen voor om jaarlijks een blog te schrijven, rondom de sterfdag van mijn vader. Waarom? Om aan mijzelf de toestemming te geven dat rouw mag blijven bestaan. Om daarvoor ruimte te nemen. En ook om daarmee een boodschap af te geven aan iedereen die met verlies en rouw te maken heeft: Rouwen is een proces dat niet over hoeft te gaan. Het mag er zijn….

Dat is wel makkelijker gezegd dan gedaan. In de ruim 17 jaar die ik werkzaam ben in de hulpverlening heb ik veel mensen hierover gesproken. Een veel gehoorde klacht is bijvoorbeeld: “Wie denkt er nog aan? Voor iedereen gaat het leven verder en gewoon door. Mensen zitten er niet op te wachten dat ik er nog over praat. Na zoveel jaar moet het toch eens over zijn?”. Ik vond dat altijd schrijnend om te horen… Hoe is het mogelijk…, zijn er echt mensen die denken dat rouw overgaat?! 

Een jaar later herinnerde ik mijn voornemen…. Het lukte me echter totaal niet om iets te schrijven. Ik wist niet wat ik er over moest zeggen. Ik had er geen woorden voor. Uiteindelijk stond ik mezelf dat maar toe. Mijn voornemen om elk jaar een blog te schrijven was natuurlijk een mooie missie, maar moest ook geen ‘must’ worden. Misschien kon ik volgend jaar een blog schrijven…

Een ding was me duidelijk. Rouw laat zich niet sturen. Je kunt een bepaald voornemen hebben, een bepaalde verwachting hebben, maar altijd gaat het toch weer anders…

Soms verwacht je dat de sterfdag het meest herinnering en emotie zal oproepen. Je leeft daar naar toe. Maar dan opeens is het juist de laatste dag van ontmoeting, die het meest levendig terug komt in de herinnering. Je kunt tegen bepaalde dagen opzien. Verjaardagen, feestdagen. Soms vallen die momenten enigszins mee. Terwijl je op een ongedacht en onverwacht moment midden in herinneringen en emoties kunt zitten.

Nu is het al twee jaar geleden dat mijn vader is overleden. Het herdenken daarvan is niet gebonden aan 23 maart. Eigenlijk is dat het hele jaar door. Bij tijden en ogenblikken dichtbij, dan weer verder weg. Soms zit je er midden in. Verdriet en gemis. Beelden, gedachten, gevoelens, herinneringen… Dan weer staat het verder weg. Hoe het ook zij, verder weg of dichtbij… Rouw mag er zijn.

Het is niet gebonden aan een dag. Rouw laat zich niet sturen. Rouw laat zich ook niet wegsturen. Dat hoeft ook niet. Rouw is het bewijs van liefhebben. Vandaag is het een dag met een zwart randje. Maar ook met een gouden randje… De zon schijnt. De vogels fluiten, terwijl we de grafsteen schoonmaken. “In liefdevolle herinnering aan….”. Wat een groot geschenk dat we een liefhebbende, lieve en bijzonder zorgzame vader mochten hebben.

 

Moed

Het is bijna zover…. Het moment dat ook het jaar 2016 is voorbijgegaan, is bijna aangebroken. Zo aan het einde van het jaar heb ik altijd de neiging terug te zien. Wat is er weer veel gebeurd. In het wereldgebeuren en landelijk. In families en gezinnen. In het persoonlijk leven. Ieders gedachten zullen uitgaan naar eigen herinneringen…

Ik denk ook terug aan de vele mooie ontmoetingen, die er ook in dit jaar weer mochten plaatsvinden. Wat heb ik veel verschillende mensen mogen ontmoeten. Van jong tot oud. Mannen en vrouwen. Alleenstaanden. Echtparen. Vaders en moeders, met hun opgroeiende kinderen. Volwassen kinderen, met hun ouders. Broers en zussen. Opa’s en oma’s. Weduwen en weduwnaars. Ieder met een eigen hulpvraag.

Elke keer weer ben ik verwonderd om zoveel vertrouwen te ontvangen. Dat is voor mij niet vanzelfsprekend. Wat is er moed voor nodig om de eerste stap te zetten en te komen. Hulp te durven vragen.
Wat een moed om te durven spreken. Je eigen verhaal te mogen hebben. Je mond te durven openen. Je eigen vragen of worstelingen te mogen verwoorden.
Wat een moed om je hart te openen en te gaan durven voelen. Eigen onzekerheid, eigen verlangens, eigen pijn te mogen voelen.
Wat is er moed voor nodig om je ogen te openen en in de spiegel te durven kijken naar jezelf. Of je blik achterom of vooruit te durven richten. Kijken naar je wortels, naar je levens- en familiegeschiedenis, kijken naar het heden, kijken naar de toekomst.
Moed ook is er voor nodig, om je oren te durven openen om nieuwe dingen te kunnen horen en aan te nemen. Niet alleen horen wat je altijd hebt gehoord, maar andere dingen gaan horen, verstaan, tot je nemen, ontvangen.
Moed om te durven leren en te groeien.
Wat een moed om te durven staan, je eigen plekje in te durven nemen, grenzen te gaan stellen. En ook moed om een ander te laten staan. Verschil te laten bestaan. Respect te leren hebben voor jezelf en de ander. En daarin ook verbinding te gaan voelen met jezelf en de ander.
Wat een moed om je armen weer te openen en te kunnen ontvangen. Soms letterlijk, de aanraking. Soms figuurlijk, de waardering en de erkenning van jezelf en de ander.
Wat is er moed voor nodig om je voeten te richten en te durven gaan naar de ander. Jezelf te leren geven aan de ander. Ja, wat een moed om weer te leren vertrouwen in jezelf en anderen.

Er is veel moed genomen om te praten over tijdelijke dingen, maar ook moed om te durven praten over eeuwige dingen. Wat een vertrouwen werd er geschonken om ook over deze zo zeer kwetsbare dingen te durven praten. Uiteindelijk gaan de tijdelijke dingen voorbij. Ook de tijd van 2016… Wat een moed om verder te kijken dan de tijd. 

Aan het einde van een gesprek zei iemand tegen me: “Je wordt hier steeds meer jezelf”. Een mooiere reflectie kon ik niet ontvangen. Wat is het mooi wanneer mensen meer en meer zichzelf mogen zijn. Wat mooi om te zien dat mensen meer vrijheid verwerven en ruimte in het leven, om verantwoordelijkheid te nemen voor de zorg voor zichzelf en de zorg voor de ander, voor de geschiedenis, voor onrecht uit het verleden. Om het om te buigen naar recht en vertrouwen voor jezelf en de toekomende generatie.

Het jaar 2016 is bijna ten einde. Wat een verwondering om zoveel ontmoetingen te hebben gehad, om zoveel vertrouwen te hebben ontvangen. Ik wil u en jou daar graag, na de Heere, hartelijke dank voor zeggen. We hopen dat we ook in het nieuwe jaar tot zegen mogen zijn en zegen mogen ontvangen.

Voor het nieuwe jaar wens ik u veel moed toe, in alles waarvoor dat nodig is. Moed om naar binnen te kijken, moed om naar buiten te kijken. Moed om achterom te kijken, moed om vooruit te blikken. Moed om stil te staan en moed om door te gaan. Moed om naar Boven te kijken. Vanwaar alleen de Hulp komen kan (Psalm 121). Ook voor 2017!

 

Dankbaar

Onderstaande prachtige collage kreeg ik vandaag cadeau. Haar winst opgedaan in therapie. Ik ben trots op haar! Dankbaar ook voor wat ik heb mogen betekenen en om dit op deze manier terug te ontvangen.

Onzichtbaar zorgen

Op mijn kantoor in Apeldoorn hangt een prachtig canvasdoek. De foto is gemaakt in Ein Avdat in Israel.  Een lange steile kloof met  spiegelend water tussen twee steenrotsen. De beide rotswanden spiegelen aan elkaar en weerspiegelen in het water. Ik raak er nog steeds niet op uitgekeken. Het weerspiegelt ook de processen in de gesprekken. Het is een prachtig plaatje, waarin steeds weer iets nieuws te zien is.

Er zit echter een ‘maar’ aan de canvaslijst. Hij hangt al vanaf het begin dat hij is opgehangen scheef. Ik heb al verschillende positieve reacties op de foto gehad. Ook zijn er al veel mensen geweest die me geattendeerd hebben op het scheef hangen van de lijst.

Vandaag gebeurde dat weer… “Weetje dat vanaf het begin van dat we hier komen, die lijst al scheef hangt?” Deze reactie is niet nieuw voor me. Meestal leg ik trouw uit dat ik dat al weet. Dat de lijst steeds scheef trekt. Dat ik er misschien dubbelzijdig plakband achter moet doen, of een punaise, om hem meer op z’n plek te houden, enzovoort.

Vandaag zei ik:  “Weet je wat jij niet weet? Dat ik elke dag de lijst recht hang… Maar toch hangt hij even later weer scheef”. Er gebeurde iets grappigs.

Mijn antwoord was toepasselijk en in overeenkomst met het thema van het gesprek… We hadden het net gehad over het thema “onzichtbaar zorgen”. Ik liet met mijn antwoord licht vallen op mijn zorg voorafgaand aan de gesprekken, elke morgen… Ik hang altijd de lijst recht, maar het wordt niet gezien. Het verhaal achter de lijst is niet bekend. Op het moment dat ik deze zorg zichtbaar maakte, kreeg ik ook hulp…! “Mag ik er even naar kijken?”

Mijn lijst werd van de muur gehaald. Hij is ook weer opnieuw opgehangen. Ik ben benieuwd. Tot op heden hangt hij nog recht. Misschien is er toch iets verholpen?

Inwendig moest ik ook lachen om mijn eigen antwoord. Doe ik werkelijk elke morgen hetzelfde? Geef ik altijd dezelfde reactie op hetzelfde probleem? Herhaal ik constant wat eigenlijk niet helpt? Wat zijn we daar toch gemakkelijk toe geneigd… Meer doen van hetzelfde… Terwijl mijn opvatting eigenlijk is: Doe niet meer van hetzelfde, als het niet blijkt te helpen. Kies dan iets anders!

Vandaag kreeg ik echter hulp voor mijn scheve lijst. Enkel en alleen omdat ik voor het eerst een andere reactie gaf… En liet zien hoeveel onzichtbare zorg ik eigenlijk besteed aan de al jaren scheef hangende lijst… smile

Opgeven

Ik weet niet of u dat ook wel eens hebt, maar het overkomt mij nog wel eens dat ik ‘eigen woorden’ maak. Een woord dat niet echt standaard in het Nederlands voorkomt.  

Ik had dit al als kind en soms doe ik het nog. Meestal word ik wel begrepen, een enkele keer wordt er om gelachen. Ach, ik heb er eigenlijk weinig last van.

Van de week gebeurde dat weer eens in een gesprek. Ik hoorde het mezelf zeggen…  Het gesprek ging over ‘op je tenen lopen en de ander niet willen teleurstellen’. Eigenlijk overmatig zorgen voor anderen. Ik wilde de spiegel voorhouden en zei:  “Dan ben je je dus aan het OP-geven”.  Het klonk in mijn oren een beetje vreemd. Niet echt een Standaardnederlands woord. Maar goed, er werd geknikt en het werd begrepen. Het gesprek ging verder…

Nadien stond ik er zelf even bij stil: “Opgeven”. Wat een raar woord eigenlijk…! Ik realiseerde mezelf dat het woord bij mijzelf, en bij veel mensen allicht, niet zo’n positieve connotatie heeft. Velen zijn toch wel opgegroeid met: “Geef nooit op!”. Opgeven? Ik moet dit toch kunnen, ik moet dit toch ook aankunnen, dit is toch mijn plicht als vrouw/ man, dit wordt toch van me verwacht als werknemer of als christen. Als je opgeeft heb je geen doorzettingsvermogen… Opgeven is zwak.

Ik had het woordje ‘OP-geven’ gebruikt, eigenlijk in de betekenis van “leeg geven”. Dat was misschien het passende woord geweest. Al mijmerend kwam ik er achter dat het nog niet zo slecht is om te leren opgeven. Wat nou als we niet opgeven om over matig te zorgen voor de ander? Als we niet opgeven om onze lat zo hoog te houden? Als we niet opgeven dat we niet zwak en kwetsbaar mogen zijn? Als we niet opgeven om al die dingen die op onze weg komen op te pakken? Als we niet opgeven om op onze tenen te lopen? Als we niet opgeven te strijden? Als we niet opgeven om geen hulp te durven vragen?

Oei… Opgeven heeft voor mij een negatieve gevoelswaarde. Maar wat is het nodig om in het leven te leren ‘opgeven’! Dit woord, en de inhoud ervan, meer te leren waarderen.

Als we in ons leven niet leren opgeven, dan zijn we onszelf aan het OP-geven…OP-geven wat ik nodig heb, OP-geven wat bij me past, OP-geven van m’n gaven. OP-geven van mijn grenzen. OP-geven wie ik ben.

Ik heb al weer een ongebruikelijk woord bedacht…. StOP-geven. Opgeven is de kunst van het leren “stOP-geven”! Zeg je nooit stop, dan geef je TEVEEL op!

 

Alle dingen ten goede…

Het is vandaag 31 december 2015… Nog een aantal uren ligt voor ons. En dan ligt er weer een heel jaar achter ons. 365 dagen zijn gepasseerd. 525.600 minuten zijn voorbijgevlogen….

Wat is er gebeurd in 2015? Een grote aardbeving in Nepal, moord op oud-minister Borst,  schietpartijen, terreuraanslagen ver weg en dichterbij en ook de vluchtelingencrisis. Een greep uit de hoogtepunten, of beter gezegd dieptepunten, van het nieuws in 2015.

Op Nu.nl wordt over 2015 gezegd: “Jaar met grote aanslagen, te midden van enorme vluchtelingencrisis”. Ook wordt geschreven: “Het jaar waarin iedereen uit elkaar gaat”.

Waar kijken wij op terug? Wat is er voor u of jou gebeurd in dit jaar? Wat zou voor jou het hoofdthema, de rode draad zijn van je levensgeschiedenis in 2015?

Misschien mag je terugkijken op hoogtepunten in 2015. Blijde gebeurtenissen, vooruitgang, groei, winst, verdieping, verrassingen. Ik hoop dat ook therapie daaraan heeft bijgedragen. Dingen om dankbaar voor te zijn!

Met welke aanslagen heb je in je leven te maken gekregen? Waar ben je voor op de vlucht geslagen? Is het een jaar geweest van scheiden, van loslaten, van dierbaren verliezen? Wat kan een jaar, wat kan een maand, een dag, ja…. een paar minuten ons leven dan veranderen.

Waarom is er ook in 2015 weer zoveel gebeurd? Ik wens je toe om bij de jaarwisseling Romeinen 8 nog eens te lezen. “En wij weten, dat degenen, die God liefhebben, alle dingen medewerken ten goede….” (vs.28). Gelukkig staat er niet: “En wij begrijpen…, en wij voelen….”.

Mijn leven is een weefsel tussen God en mij,
Niet ik kies uit de kleuren – heel doelbewust werkt Hij.
Vaak weeft Hij er verdriet in en ik, door onverstand,
Vergeet: Hij ziet de boven – en ik de onderkant.

Als ’t weefgetouw zal rusten en de spoel schiet niet meer om,
Zal God het doek ontvouwen en verklaren elk ‘waarom’-
Hoe nodig donk’re draden zijn in des Wevers hand
Naast goud en zilverdraden: zo komt Zijn plan tot stand

(Corrie ten Boom)

Als vanzelf gaan onze gedachten ook naar het toekomende…het jaar 2016. 366 dagen, 527.040 minuten? Dat weten we niet… Wat zullen de toekomende uren, dagen, maanden ons brengen? Hoogten of diepten? Welke verwachting hebben we voor 2016? Wat zien we gebeuren, of wat hopen we? 

Ik hoop dat bij alles wat gebeuren zal in 2016 mag gelden: “Want ik ben verzekerd, dat noch dood, noch leven, noch engelen, noch overheden, noch machten, noch tegenwoordige, noch toekomende dingen, noch hoogten, noch diepten, noch enig ander schepsel ons zal kunnen scheiden van de liefde van God, welke is in Christus Jezus, onze Heere”